สถานที่จำพรรษาของพระพุทธเจ้า

สถานที่และปีที่พระพุทธเจ้าเสด็จจำพรรษา

จำเดิมแต่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิฐาณ ในวันเพ็ญเดือน ๖แล้ว เดือน ๘ ก็เสด็จไปแสดงธรรมจักรโปรดพระปัญจวัคคีย์ ในป่าอิสิปตนมฤคทายวัน
และทรงจำพรรษาที่ป่า อิสิปตนมฤคทายวัน แสดงอนัตตลักขณสูตร โปรดพระปัญจวัคคีย์ ภิกษุอันเป็นพรรษาแรก ซึ่งจัดลำดับกาลได้ดังนี้

พรรษา	ปี	สถานที่จำพรรษา
พรรษาที่ ๑	ปีระกา	เสด็จจำพรรษาที่ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน( ๑ /๒ /๓ /๔ / )โปรด พระปัญจวัคคีย์ โดย ทรงแสดง ธัมมจักรกัปปวัตนสูตร และ พระยส กับมิตรสหาย
พรรษาที่ ๒	ปีจอ	ทรงจำพรรษาที่ พระเวฬุวัน ( ๑ / ๒ / ๓ / ๔ / ) พระนครราชคฤห์ โปรด พระเจ้าพิมพิสาร และเสวกามาตย์ราชบริพาร กับทั้งพระสารีบุตร และ พระโมคคัลลานะ ตลอดทั้งบริวาร
	ปีกุน	ทรงจำพรรษาที่พระเวฬุวัน พระนครราชคฤห์ โปรดพระเจ้าพิม พิสารและเสวกามาตย์ราชบริพาร กับทั้งพระสารีบุตร และ พระโมคคัลลาน ะ ตลอดทั้งบริวาร
พรรษาที่ ๔	ปีชวด	ทรงจำพรรษาที่พระเวฬุวัน พระนครราชคฤห์ โปรดพระเจ้าพิม พิสารและเสวกามาตย์ราชบริพาร กับทั้งพระสารีบุตร และ พระโมคคัลลานะ ตลอดทั้งบริวาร
พรรษาที่ ๕	ปีฉลู	ทรงจำพรรษาที่กุฏาคารสาลาป่ามหาวัน พระนครไพสาลี
พรรษาที่ ๖	ปีขาล	ทรงจำพรรษาที่กูฏบรรพต
พรรษาที่ ๗	ปีเถาะ	ทรงจำพรรษาที่ปัณฑุกัมพลสิลาอาสน์ ใต้ร่มไม้ปาริชาตสิ ในดาวดึงส์สวรรค์ แสดงอภิธรรมโปรดพระพุทธมารดา
พรรษาที่ ๘	ปีมะโรง	ทรงจำพรรษาที่เภสกลาวัน (ป่าไม้สีเสียด) ใกล้เมืองสุงสุมารคีรี ในภัคคชนบท
พรรษาที่ ๙	ปีมะเส็ง	ทรงจำพรรษาที่โฆสิตาราม ในเมืองโกสัมพี
พรรษาที่ ๑๐	ปีมะเมีย	ทรงจำพรรษาที่ภัททสาลมูล ในป่าปาลิไลยวัน อาศัยช้าง ปาลิไลกะ ปฏิบัติบำรุง
พรรษาที่ ๑๑	ปีมะแม	ทรงจำพรรษาที่บ้านนารายพราหมณ์
พรรษาที่ ๑๒	ปีวอก	ทรงจำพรรษาที่ปุจิมณฑมูล ร่มไม้สะเดา ที่นเรฬุยักษ์ สิงอยู่ ใกล้เมืองเนรัญชรา พรรษานี้ ทรงบัญญัติพระวินัยตั้งสิสขาบทไว้เป็นข้อปฏิบัติ สำหรับพระภิกษุ เป็นประถม
พรรษที่ ๑๓	ปีระกา	(รอบที่สอง) ทรงจำพรรษาที่ปาลิยบรรพต
พรรษาที่ ๑๔	ปีจอ	ทรงจำพรรษาที่พระเชตวนาราม พระนครกบิลพัสดุ์
พรรษาที่ ๑๕	ปีกุน	ทรงจำพรรษาที่นิโครธาราม พระนครกบิลพัศดุ์ โปรดพระพุทธ บิดาและพระญาติ ตลอดเสด็จห้ามพระญาติวิวาทกัน เพราะเหตุแย่งน้ำในสมุทร
พรรษาที่ ๑๖	ปีชวด	ทรงจำพรรษาที่อัคคาฬวเจดีย์วิหารเมืองอาฬวี โปรดอาฬวกยักษ์
พรรษาที่ ๑๗	ปัฉลู	ทรงจำพรรษาที่พระเวฬุวนวาราม พระนครราช คฤห์
พรรษาที่ ๑๘	ปีขาล	ทรงจำพรรษาที่พระเวฬุวนวาราม พระนครราช คฤห์
พรรษาที่ ๑๙	ปีเถาะ	ทรงจำพรรษาที่พระเวฬุวนวาราม พระนครราช คฤห์
พรรษาที่ ๒๐	ปีมะโรง	ตั้งแต่พรรษาที่ ๒๐ จนถึงพรรษาที่ ๔๔ รวมเป็น ๒๕ พรรษานี้ ทรงจำพรรษาที่ พระเชตวนาราม ( ๑ /๒ / ) แลท ี่บุพพาราม ( ๑ / ) สลับกัน คือที่พระเชตวนาราม ๑๙ พรรรษา ที่บุพพาราม ๖ พรรษา
พรรษาที่ ๒๑	ปีมะเส็ง
พรรษาที่ ๒๒	ปีมะเมีย
พรรษาที่ ๒๓	ปีมะแม
พรรษาที่ ๒๔	ปีวอก
พรรษาที่ ๒๕	ปีระกา
พรรษาที่ ๒๖	ปีจอ
พรรษาที่ ๒๗	ปีกุน
พรรษาที่ ๒๘	ปีชวด
พรรษาที่ ๒๙	ปีฉลู
พรรษาที่ ๓๐	ปีขาล
พรรษาที่ ๓๑	ปีเถาะ
พรรษาที่ ๓๒	ปีมะโรง
พรรษาที่ ๓๓	ปีมะเส็ง
พรรษาที่ ๓๔	ปีมะเมีย
พรรษาที่ ๓๕	ปีมะแม
พรรษาที่ ๓๖	ปีวอก
พรรษาที่ ๓๗	ปีระกา
พรรษาที่ ๓๘	ปีจอ
พรรษาที่ ๓๙	ปีกุน
พรรษาที่ ๔๐	ปีชวด
พรรษาที่ ๔๑	ปีฉลู
พรรษาที่ ๔๒	ปีขาล
พรรษาที่ ๔๓	ปีเถาะ
พรรษาที่ ๔๔	ปีมะโรง
พรรษาที่ ๔๕	ปีมะเส็ง	ซึ่งเป็นปีที่สุดท้าย ปีที่เสด็จปรินิพพาน ทรงจำพรรษาที่เวฬุวคาม ใกล้พระนครไพสาลี ครั้งออกพรรษาแล้ว จึงเสด็จโปรดเวไนยสัตว์ ยังนครต่างๆ จนถึงเมือง กุสินารา ในวันเพ็ญกลางเดือน ๖ วิสาขมาส และเสด็จปรินิพพาน ณ สาลวโนทยาน เมืองกุสินารา

ประมวลสถานที่พระบรมศาสดาสัมพุทธเจ้า เสด็จประทับบำเพ็ญพุทธกิจ โปรดเวไนยสัตว์ นับแต่แรก ตรัสรู้ จนเสด็จดับ่ขันธปรินิพพาน ตามบาลีอาคตสถาน ด้วยประการฉะนี้
บรรดาสถานที่พระบรมศาสดาเสด็จประทับอยู่ในเทศกาลจำพรรษาก็ดี นอกพรรษาก็ดี ล้วนเป็นสถานที่ทรงบำเพ็ญหิตานุหิตประโยชน์ ด้วยการแสดงธรรม โปรดพุทธเวไนย์ เป็นคุณเตือนใจ พุทธศาสนิก ให้สร้างพระพุทธรูปปางต่างๆ จะประมวลยกมาแสดงตั้งแต่ต้นจนจบ โดยเริ่มแต่เสด็จออกทรงผนวช ก่อนตรัสรู้ และตรัสรู้แล้ว เสด็จโปรดพุทธเวไนยสัตว์ ตลอดเวลา ๔๕ พรรษา และเสด็จขันธปรินิพพาน.

( จากตำนานพระพุทธรูปปางต่าง นิพนธ์ โดย พระพิมลธรรม ราชบัณฑิต (ชอบ อนุจารี มหาเถระ) จัดพิมพ์โดย โครงการมูลนิธืหอไตร ๒๕๓๓ หน้า ๑๔ - ๑๖ )

HOME