๑๑. ปางถวายเนตร
พระพุทธรูปปางนี้ อยู่ในพระอิริยาบถยืน ยกพระหัตถ์น้อยๆ ลืมพระเนตรทั้งสองเต็มที่ ทอดพระเนตรดูมหาโพธิพฤกษ์ พระหัตถ์ทั้งสองห้อยลงมาประสานทับกันอยู่หน้าพระเพลา พระหัตถ์ขวา ทับพระหัตถ์ซ้าย อยู่ในพระอาการสังวร
พระพุทธรูปปางนี้ มีตำนานดังนี้
เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้า ได้ตรัสรู้อนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว ประทับเสวยวิมติสุข อยู่ที่ร่มมหาโพธิ์ ๗ วัน ซึ่งเป็นประวัติของพระพุทธรูปปางที่ ๑ คือปรางตรัสรู้ แล้วก็เสด็จจากร่มไม้มหาโพธิ์ ไปประทับยืนกลางแจ้งทางทิศอีสาน ของต้นมหาโพธิ์นั้น ทรงทอดพระเนตรต้นมหาโพธิ์ โดยไม่กระพริบพระเนตร ด้วยพระอิริยาบถนั้นถึง ๗ วัน สถานที่เสด็จประทับยืนด้วยพระอิริยาบถ นั้น เป็นนิมิตมหามงคลเรียกว่า อนิมิสสเจดีย์
พระพุทธจริยาที่ทรงจ้องพระเนตรดูไม้มหาโพธิ์ โดยมิได้กระพริบพระเนตร ถึง ๗ วันนี้ เป็นเหตุแห่งการสร้างพระพุทธรูปปางนี้ เรียกว่า ปางถวายเนตร
พระพุทธรูปปางถวายเนตรนี้ นิยมสร้างเป็นพระพุทธรูปที่สักการบูชาประจำวันของคนเกิดวันอาทิตย์
( จากหนังสือตำนานพระพุทธรูปปางต่าง นิพนธ์ของ พระพิมลธรรม ราชบัณฑิต ( ชอบ อนุจารี มหาเถระ)
จัดพิมพ์โดย โครงการมูลนิธิหอไตร ๒๕๓๓ หน้า ๔๕ ๔๗ )
